"Historie w torebkach zaklęte" - nowa wystawa w Muzeum im. Jacka Malczewskiego

W historycznej części wystawy znajdują się eksponaty datowane od początku wieku XIX w. do lat 70. XX wieku. Są wśród nich m.in. tzw. pompadurki, czyli eleganckie torebki, nawiązujące swą nazwą do - słynącej z elegancji wpływowej damy na dworze króla Francji Ludwika XV - Madame de Pompadour.

Przeszło 300 torebek noszonych przez kobiety na przestrzeni ponad dwustu lat zaprezentowano na wystawie "Historie w torebkach zaklęte", którą od piątku można oglądać w Muzeum im. Jacka Malczewskiego. Osobna część ekspozycji stanowią wyroby z Afryki, Azji i Australii.

Prezentowane są także torebki gobelinowe, koralikowe, żakardowe, a także te z okresu art deco - z płytek siatkowych. Jak poinformowała kuratorka wystawy Ilona Pulnar-Ferdjani, wiele z tych eksponatów to wyroby wykonane ręcznie. "Każda z torebek jest unikatowa; została uszyta albo własnoręcznie przez właścicielkę, albo na jej zamówienie" - wyjaśniła.

Najstarsza, prezentowana na wystawie torebka, pochodzi z 1835 r. To płaski woreczek pokryty na całej powierzchni haftem ze szklanych paciorków. Taki rodzaj torebki i roślinno-kwiatowy motyw, który się na niej znajduje, jest charakterystyczny dla lat 30. i 40. XIX w. "Na odwrocie umieszczono inicjały. Wiąże się to z sentymentalizmem ludzi z tej epoki; torebeczki wręczano bowiem na pamiątkę ukochanej lub ukochanemu, a wykonywały je zarówno mężczyźni, jak i kobiety" - podkreśliła druga kuratorka Katarzyna Jendrzejczyk. Dodała, że wyroby dla mężczyzn były w tonacjach ciemniejszych, dla kobiet - w jaśniejszych. Często wykonywano je przy wykorzystaniu wzorników dostępnych w magazynach mód.

Na wystawie można także zobaczyć torebki pancerzowe, kolczugowe, siatkowe - wykonane w całości ze srebra. Wyroby te pojawiły się już w połowie XIX w., ale z powodu ceny materiału i czasu potrzebnego na ich wykonanie, były drogie i niewiele kobiet było na nie stać.

"Dopiero w 1907 r., po wynalezieniu maszyny, która łączyła drobne ogniwa, tworząc charakterystyczną siateczkę, i gdy zaczęto wykonywać je nie tylko ze srebra, ale także z innych metali kolorowych, stały się tańsze i bardziej dostępne szerszej rzeszy pań" - wyjaśniła Katarzyna Jendrzejczyk.

Tzw. torebki pancerzowe w swym splocie naśladowały średniowieczne zbroje. Miały wydłużone kształty i ozdobne uchwyty, często były grawerowane, z motywem akantu lub monogramem. Torebki te świetnie układały się podczas każdego ruchu, podkreślając dynamikę sylwetki, przez co były niezwykle atrakcyjne i stały się niemal elementem biżuterii.

Wśród prezentowanych eksponatów są także dwie torebki pochodzące z Amsterdamu. Pierwsza z nich - wykonana z niebieskiego materiału - a jej metalowa oprawa w centralnej części pokryta została scenką rodzajową zaczerpniętą z obrazu XVII wiecznego holenderskiego malarza Adriana van Ostade "Rozmowy przy kominku". Natomiast oprawa drugiej torebki ozdobiona została sceną nawiązującą do słynnego działa Rembrandta "Nocna straż".

Dopełnieniem ekspozycji historyczne są stroje damskie z epok, z których pochodzą torebki, oraz malarstwo z wizerunkami kobiecymi. Są to dzieła takich artystów jak: Alfons Karpiński, Józef Simmler Wojciech Weiss, Leopold Horowitz, Stanisław Bergman, Henryk Czarnecki i Stefan Żechowski.

Odrębną grupą torebek prezentowanych na wystawie stanowią wyroby pochodzące z różnych stron świata. Bardzo ciekawe i różnorodne są torby afrykańskie, np. te z Afryki Północnej - krajów Magrebu - z naturalnej garbowanej skóry dobrej jakości, szyte ręcznie w małych pracowniach, często tłoczone.

Torebki pochodzące z Afryki środkowej i Wschodniej wykonane są ze skóry, niekiedy zdobione elementami metalowymi, włosiem, koralikami, muszelkami czy malowaniem. Czasem głównym materiałem torebki jest trawa lub tykwa.

Uzupełnieniem tej części ekspozycji są stroje z kultur pozaeuropejskich, m. in. tradycyjne kimono ślubne panny młodej, zwane uchikake. To prezentowane na wystawie pochodzi z Chiba (półwysep Boso), zostało wykonane w II poł. XX wieku i jest przykładem japońskiego artyzmu w zdobnictwie tkanin. Elementem tradycyjnego stroju są torebeczki ściągane u góry sznureczkiem.

Wystawa będzie czynna do końca czerwca. (PAP)

autorka: Ilona Pecka

ilp/ pat/